Polikistik Over Sendromu

Polikistik over sendromu (PKOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklar arasında yer alır. Gebe kalamama, adet görememe veya adet görme düzensizliği, cilt sorunları ve aşırı tüylenme gibi belirtilere sahiptir. Polikistik over sendromu olan hastalarda yumurtalık, farklı büyüklükteki ve fazla sayıdaki kistlerle kaplanır. Başka bir deyişle yumurta kistik yapıya bürünür. PKOS, uygun yöntemlerle tedavi edilmeli ve hastanın adet döngüsü sağlıklı hale getirilmelidir. Polikistik over sendromu hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için Doç. Dr. İlker Kahramanoğlu ile iletişime geçebilirsiniz.

Polikistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik over sendromu, çoğu kadında ergenlik döneminde kendini belli eder. Yumurtalıklardaki çok sayıda kist, adet döngüsünün bozulmasına neden olur. Bazı kadınlarda ise adet tamamen kesilebilir. Kandaki androjen hormonunun artışıyla ciltte sivilcelenme, yağlanma, tüylenme ve saç dökülmesi gibi belirtiler görülür. Polikistik over sendromu, kısırlık olgularının da önemli sebeplerden biridir.

Polikistik Over Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu, her kadında farklı belirtilerle kendini belli edebilir. Aynı zamanda belirtilerin şiddeti de kişiden kişiye değişebilir. Androjen seviyesinin artması saç dökülmesi, sivilcelenme ve erkek tipi tüylenme olarak da karşılaşılabilir. Ayrıca androjen, insülin metabolizmasında değişikliklere sebep olduğu için bel çevresinde kilo artışına da sebep olduğu bilinmektedir.

Polikistik Sendromu Belirtileri;

• Yüz bölgesinde aşırı yağlanma
• Sivilce
• Saç dökülmesi
• Tüylenme
• Kilo artışı
• Memelerde hassasiyet ve büyüme olarak görülebilir.

Seyrek rastlanan belirtileri ise;

• Depresyon ve ruh halinde değişiklikler
• Uyku apnesi
• Horlama olarak gözlemlenebilir.

PKOS olan kadınlarda adet düzensizliği veya hiç adet görememenin nedeni yumurtanın tam olgunlaşması için gerekli olan progesteron hormonunun üretilmemesidir. Bu durumda yumurtalar olgunlaşamaz ve salınamaz. Bu yüzden yumurtlama gerçekleşmez.

Polikistik Sendromu Neden Olur?

Kadınlarda %5-10 oranında gözlemlenen POKS’nin nedeni tam olarak bilinmese de ortaya çıkışında genetik ve çevresel faktörlerin önemli olduğu bilinmektedir. Ailesinde polikistik over öyküsü olup genetik yatkınlığı bulunan kadınlarda görülme ihtimali oldukça fazladır. Ayrıca fazla kiloya bağlı oluşan insülin direnci de hastalığa sebep olan faktörlerden biridir. İnsülin direnci, insülin hormonunun kandaki seviyesini yükselterek hiperinsülinemiye yol açar. İnsülin de androjen sentezinin arttırarak vücudun hormonal dengesini bozar. Yumurtalıkların normal fonksiyonunun etkilenmesinin sebebi androjen seviyesinin yüksek olması ve hipofizden salgılanan LH hormonunun anormal seviyelerde görülmesidir. Normal menstrüel siklusu (adet döngüsü) bilmek bahsedilen hormonal anormalliklerin neye sebep olduğunu anlamak için gereklidir.

Polikistik Over Teşhisi Nasıl Konur?

Polikistik over teşhisi için oluşturulmuş belli bir test olmasa da kişinin hasta öyküsüne, kan tahlili sonuçlarına ve fizik muayenesine bakılarak PKOS teşhisi konulabilir. Semptomların bir ya da daha fazlasının görüldüğü kişilerde pelvik ve vajinal ultrasonografi aracılığıyla rahim ve yumurtalıklar incelenir, kan tahlili sonuçlarına göre andojen hormonu miktarına bakılır.

• Ultrasonda yumurtalık etrafına yerleşen, 8-10 mm’den küçük kistler olması
• Kişinin yumurtlamaması sonucunda adet düzensizliği yaşaması veya adet görememesi
• Hiperandrojenizm bulguları (tüylenme, erkek tipi yağlanma, androjen hormonunun kandaki seviyesi normalin üstünde olması gibi),

Kişiye PKOS teşhisi konulabilmesi için yukarıda verilen üç faktörden birinin olması yeterli değildir. Bu bulgulardan en az iki tanesinin birlikte gözlemlendiği durumlarda PKOS teşhisi konulabilir.

Polikistik Over Tedavisi Nasıl Yapılır?

Polikistik over tedavisi kişiye ve şikâyetlerine göre farklılık gösterir, belirli bir tedavi yöntemi yoktur. Tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• Sağlıklı Yaşam Tarzını Benimseme: Beslenme ve Egzersizle Kilo Kontrolü: PKOS hastası birçok kadında fazla kilo veya obezite gözlemlenmektedir. İlk basamakta egzersiz ve dengeli beslenme ile ideal kiloya ulaşmak ve korumak üreme potansiyelini arttırmada önemli rol oynar. Bununla birlikte, PKOS’lu kadınların bir bölümünde kilo problemi yoktur. İşlenmiş ve şeker ilaveli gıdalardan uzak durmak, tahıllı ürünler, meyve ve sebze, yağsız et tüketimi, düzenli yapılan egzersiz insülinin düşük seviyelerde tutulmasını sağlar ve hormon seviyelerini düzenler. Medikal yöntemler kullanılmadan PKOS’un semptomlarının düzeltilmesine katkı sağlar.
• İnsülin Duyarlılığının İlaçlarla Arttırılması: Tip II diyabetin tedavisi için kullanılan ilaçların PKOS tedavisinde faydalı olabileceği son yapılan son çalışmalarda gözlemlenmiştir. Bu ilaçlar, testesteron üretiminide azalmaya sebep olmakta ve insülinin kontrolünü etkilemektedir. Kullanmaya başladıktan birkaç ay sonra yumurtlamayı düzenler ve anormal kıllanmayı yavaşlatır. En son yapılan araştırmalarda, bu ilaçların vücut ağırlığını azalttığı ve kolesterol seviyesini dengeleme gibi etkileri gözlemlenmiştir.
• Adet Döngülerinin Düzenlenmesi: PKOS hastası kadınlarda, doğum kontrol hapları adet döngülerinin düzenlenmesini ve sivilce, kıllanma gibi semptomları iyileştirir.
• Cilt ve Saç Sorunlarının Çözümü: Düşük dozda verilen anti-androjen ilaçlar ve doğum kontrol haplarıyla sivilce ve erkek tipi kıllanma önlenirken eğer hastanin direnci yüksekse daha yüksek dozlarda anti-androjen kullanılabilir. Bu ilaçlar doğurganlık için etki etmezler. Birkaç ay içinde ilaçlarla belirtiler azaltılır fakat kesin bir çözüm sağlamaz. İlaç kullanımının kesildiği durumlarda semptomlar tekrar oluşabilir.
• Doğurganlığı Arttırmak: Kısırlık sebebinin PKOS olduğu durumlarda problem hastanın yumurtlayamamasıdır. Yumurtlamayı sağlayan ilaçlar, %60-70 oranında gebeliği, %80 yumurtlamayı sağlar.

İlaç tedavisinin yararsız olduğu durumlarda “laparoskopik ovaryan drilling” olarak isimlendirilen cerrahi yönteme başvurulur. Bu yöntem sayesinde PKOS hastalarının erkek hormonları azaltılır ve yumurta oluşumu sağlanır. Laparoskopik ovaryan drilling ile %50-70 oranında gebelik sağlanır ve düşük maliyetlidir.

Polikistik over sendromunun tedavisi için erken teşhis büyük önem taşır. Erken teşhisin akabinde başvurulan tedavilerle kısırlık riskini en düşük düzeye indirmek mümkündür. Hastanın semptonlarına uygun ve disiplinli tedavi yöntemleriyle tüylenme, aşırı kilo ve cilt problemlerine çözüm bulunabilir. Kişinin yaşam kalitesi, uygun branşlara başvurularak arttırılabilir. Polikistik over sendromu ve tedavisi hakkında daha fazla bilgi almak için Doç. Dr. İlker Kahramanoğlu ile iletişime geçebilirsiniz.